هستۀ «مونومرها و پلیمرهای زیست پایه»

هستۀ «مونومرها و پلیمرهای زیست پایه»

(Biobased Monomers and Polymers Division)

از نیمه دوم قرن گذشته مشخص شد که به رغم منافع سرشار اقتصادی و فزونیِ رفاه فردی و اجتماعی حاصل از برداشت و مصرف ذخایر فسیلی (زغال سنگ، نفت و گاز)، بشر به سه دلیل اصلی، جداً باید به فکر جایگزینی آنها باشد: (الف) این منابع، تجدیدناپذیر و به سرعت رو به زوال اند، (ب) برداشت و مصرف آنها، توأم با آلودگی ها و بیماری ها و عوارض زیست محیطی کلان بوده است، و (ج) نوسانات شدید قیمت و تمرکز جغرافیایی آنها، همواره منشأ مناقشات بین المللی و تهدید و بی ثباتی اقتصاد جهانی بوده است.

اکنون معلوم شده است تنها منبعی که می تواند همسنگ واقعی منابع فسیلی و جایگزین تجدیدپذیر برای آنها باشد، زیست توده (bioresources; biomass) است که هم مادّه و هم انرژی به دست می دهد. چون قسمت عمدۀ این منبع لایزال، پلیمرهای طبیعی (لیگنوسلولوز ها و ...) هستند، این موضوع بیش از هر حوزه ای به حوزۀ شیمی و مواد پلیمری، و لذا به این پژوهشگاه مربوط است. بر این اساس، در چارچوب اهداف پژوهشگاه، مبتنی بر سند جامع نقشه علمی کشور، علوم و فناوری تبدیل زیست توده مورد توجه قرار گرفته است.

این هسته از ابتدای دهه 1390، بدون اختصاص بودجه و امکانات خاص، کوشیده است بر پلتفرم های واقع بینانه در راستای تولید مونومر ها و پلیمر های زیست پایه در پژوهشگاه متمرکز گردد.

دستاوردهای هسته زیست پایه

افزون بر طرح مطالعاتی در باره پیشینه تحقیقات جهت شناخت و بهره مندی از منابع خام غیرفسیلی در ایران، پژوهش های متعددی در حوزه رزین های و پلیمرهای فوران دار (از جمله تبدیل کاتالیستی فورفورال به فورفوریل الکل)، و نیز تهیه رزین های عاملدار از روغن های گیاهی، اپوکسی ها و شبکه ساز های پایه تانیک اسید، ترکیبات گلیسرول-لاکتیک اسید/سوکسینیک اسید برای رزین های وینیل استر فاقد استایرن، و تثبیت شیمیایی CO₂ برای تولید شبکه های پلی اورتانی غیر ایزوسیاناتی انجام شده است .

محصولات تولیدی از محل فعالیت های اعضای هسته در جدول  خلاصه شده است.

اهداف میان مدت

-        ساخت مجتمع فورانی، شامل فعالیت های زیر:

o       تبدیل فورفورال به فورفوریل الکل در مقیاس نیمه صنعتی

o       افزایش مقیاس استحصال فورفورال و محصولات وابسته از فرآوری ضایعات لیگنوسلولوزی

o       تولید اقتصادی رزین ها و ملات های فورانی

o       سنتز و فرآوری ترکیبات دارویی فورانی شامل رانیتیدین، نیتروفورانتوئین، نیتروفورازون و فورازولیدون

-        تولید نیمه صنعتی بیورزین های عاملدار آکریلاتی و پلی استری (مثلاً به عنوان رقیق کننده فعال، برای جایگزینی استایرن در رزین های وینیل استر)

-         استحصال لاکتیک اسید از ضایعات صنایع لبنی

اعضای هسته